Etiket: Kara Delikler Nasıl Oluşur?

Kara delik nedir? Kara delikler nasıl oluşur? Bir kara deliği çıplak gözle görebilir miyiz? Bilim dünyasının favori sorularını ele aldık.

Çoğu uzman, evrenin “tekillik” adı verilen sonsuz sıcaklığa sahip ve çok yoğun bir nokta olarak başladığını iddia eder. Bir dakika, bu şey değil mi? Kara delik adını verdiğimiz garip uzay vakumunun oluşumu? Sizde içinizden bir “Acaba?” dediniz değil mi. Bazı fizikçiler bunu destekleyen bir düşüncedeler: Her kara delikteki tekillik olayı, yeni bir evren ortaya çıkarabilir. Evrenimizin bundan farklı olduğunu düşünmek için hiçbir sebep yok. 

Kara Delikler Nasıl Oluşur?

Kara delikler, çok büyük bir yıldız öldüğünde (süpernova) ve çekirdeği sönüp aşırı yoğun bir yapıya ulaştığında oluşur. Sonrasında çevresindeki her şeyi içine çekmeye başlar, bu yolla milyonlarca yıl büyümeye devam eder. Kara deliğin çekim menziline “olay ufku” denir. Maddeleri yuttukça hem büyür hem de olay ufku genişler. Zamanla genişleme hızı yavaşlar.

Büyük Patlamadan (Big Bang) sonraki, bir saniyenin trilyonda biri kadar bir sürede evren inanılmaz bir hızla genişledi (Işık hızından daha hızlı bir şekilde). Zaman içinde bu genişleme hızı yavaşladı. Bir saniye, bu kara deliklerdeki olay ufkunun genişlemesini andırmadı mı size de? Önceki paragraf açıklıyor. İşte tüm bu düşünceler evrenimizin, başka bir evrende var olan bir kara deliğin olay ufku olduğu düşüncesine çıkıyor. 

Ancak kafa karıştıran bir nokta var: Evrenimizdeki üç boyutlu, kara deliklerin iki boyutlu olay ufukları var. Bu, evrenimizin bir olay ufku olabilmesi için, dört boyutlu bir evrende var olan dört boyutlu bir kara delikten doğmuş olduğu anlamına gelir. (Biraz kafa karıştırıcı bir cümle oldu ancak en yalın anlatımının bu olduğunu düşünüyoruz, tekrar tekrar okumanız gerekebilir.) 

Bir kara deliğin tekilliğinde (doğduğu an) ne olduğunu tam olarak hesaplayamayız, ancak bir olay ufkunun sınırında neler olduğunu hesaplayabiliriz. Madde kara deliğe düştüğü için, olay ufku bu bilgiyi kodlar. Bütün bu bilgiler evrende var olan neredeyse her şeye dönüşebilir. 

İlk Kez Fotoğraflanan Kara Delik

Tüm bunların dışında, 2019’un Nisan ayında NASA tarafından yayınlanan bir fotoğraf bilim dünyasını ayağa kaldırdı. Bu, bir kara deliğin ilk kez çekilmiş olan fotoğrafıydı. 

Söz konusu kara delik, M87 kodlu galakside yer alıyor ve ilk görüntülenebilen kara delik özelliğini taşıyor. Dünyadan yaklaşık 53 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunuyor ve kütlesi güneş kütlesinin yaklaşık 6.5 milyar katı.

Kara deliğin başarıyla görüntülendiği bu projenin maliyeti 60 milyon doları buldu ve bunun yarısı National Science Foundation (Ulusal Bilim Vakfı) tarafından karşılandı.

Bir Kara Deliği Çıplak Gözle Görebilir Miyiz?

İşte olay çıplak gözle görmeye gelince biraz değişiyor. Kara Deliğin nasıl fotoğraflandığını anlatan bilim insanlarına göre kara deliğin çıplak gözle görülmesi mümkün değil. 

Kara deliği çevreleyen disk parlak bir yapıda olduğu için kara delikle bir kontrast oluşturur. Yani görüntülenen şey kara deliğin kendisi değil, dalga boyları ve kontrast ayarlarıyla kara deliğin çevresindeki ortaya çıkan ve kara deliği çevreleyen disk. 

Dünyaya En Yakın Kara Delik

Avrupa Güney Gözlemevi’nde çalışmalar yürüten bilim insanları, şu ana kadar bilinen Kara Delikler arasında Dünyaya en yakın olanını keşfettiler. Kara delik Dünya’ya yaklaşık 1000 ışık yılı uzaklıkta bulunuyor. 

Gözlemlere göre HR 6819 kodlu galakside iki yıldız, görünmeyen bir cismin etrafında dönüyordu. Yaklaşık 40 gün süren bu yörüngede dönen yıldızlar birkaç ay izlendi ve netice olarak bu iki yıldızın, çevresinde döndükleri cismin bir kara delik olduğu saptandı. Kara delikler doğrudan gözlemlenemediği için, yörüngesinde dönen gökcisimlerinin türlerine göre yorum yapılır; bu sebeple araştırmayı yürüten bilimciler görüntüsü elde edilemeyen bu cismin bir kara delik olduğu konusunda mutabık kaldı.

Kara delik hipotezi günümüzde günden güne yaygınlaşıyor. Bir kara deliğin içindeki bir evrende bulunan bir kara delikte yaşıyor olabiliriz. Yani her şey kara deliklerden ibaret olabilir. Yine kafa karıştırdık muhtemelen, bu da bizim çekim kuvvetimiz.