Sürüngenler, omurgalıların büyük bir kısmını kapsar ve çoğunluğu yumurtlayarak çoğalırlar. Kaplumbağalar, kertenkeleler, yılanlar ve timsah gibi hayvanlar sürüngenler sınıfında incelenir. Makalemizde “Sürüngenler nedir? Türleri nelerdir? Hangi sürüngen nerede ve nasıl yaşar?” gibi sorularınıza yanıt olmaya çalışacağız.
Sürüngenler Hakkında Genel Bilgiler
- Sürüngenler, tıpkı memeliler ve kuşlar gibi omurgalı canlılardır.
- Neredeyse tamamı keratinden yapılmış kuru pullarla kaplıdır.
- Memeliler ve kuşlar gibi akciğer solunumu yaparlar.
- Büyük bir çoğunluğu yumurtalarını karaya bırakır.
- Timsahlar, bazı yılanlar ve kertenkeleler haricinde birçoğu yumurtalarını korumakla ilgilenmez.
- Sürüngenlerin çoğu soğukkanlı ve ektotermiktir (vücut ısısını dış ortamdan alırlar). Memeliler ve kuşlar ise endotermik, yani vücut ısılarını kendileri üretebilen canlılardır.
Kaplumbağalar
Günümüzde bilinen 300’ün üzerinde kaplumbağa türü vardır ve bu türler dünyanın dört bir yanına yayılmıştır. Türüne göre karada, tatlı ve tuzlu sularda yaşayabilirler. Kabukları ve omurgaları, sert kabuklarını oluşturur.
Deniz kaplumbağaları, eşsiz yapıdaki kalplerinin gücüyle nefeslerini 1 saatten fazla tutabilirler. Kalp, su altındayken kanı akciğerlere tıkar; yalnızca vücudun oksijene ihtiyaç duyan kısımlarına kan gitmesine izin verir. En çok yaşayan kaplumbağa türleri; Dev galapagos, aldabra kaplumbağası ve Afrika kaplumbağasıdır ve her biri 170 yılın üzerinde yaşayabilirler.
Timsahlar
Uzun ve dar burunları, keskin dişleriyle timsahlar, sürüngenler arasında çok önemli bir yere sahip. Böcekler, salyangozlar, kabuklu deniz hayvanları, kaplumbağa, kurbağa ve balık gibi canlılarla beslenirler. Sanılanın aksine birçok timsah türü insanlardan korkar ve gördüğü an uzaklaşmayı tercih eder. Ancak, Nil timsahı ve birkaç büyük timsah türü bunun dışında kalır, insanlara saldırdıkları biliniyor.
Yaşam alanları çoğunlukla nehir kenarlarıdır ve birçok timsah türü habitat kaybı gibi sebeplerle tehlike altındadır.
Kertenkeleler
Kertenkeleler, sürüngenlerin en geniş ve çeşitli grubudur. Birçok renk, boyut ve şekle sahip olabilirler; komodo ejderi gibi bazı kertenkeleler 3 metreden daha uzun boya sahip olabilirler.
Ayrıca kertenkeleler, sürüngenler içerisinde koku ve tat alma duyuları en gelişmiş olanıdır. Çok ilginç hayatta kalma metotlarına sahipler; birçoğu dikenlerle kaplıdır ve kuyrukları kopunca yerine yenisini çıkabilir, bazıları renk değiştirebilir ve bazıları suyun üzerinde bile yürüyebilir.
Yılanlar
Yılanlar, gezegenimizde en yanlış anlaşılan hayvan gruplarından biridir. İsimlerini duyduğu anda (toplum tarafından ortaya atılan efsaneler ve yalanlar sebebiyle) bile birçok insan ürperir ve onlardan korkar. Ancak bu sürüngenlerle ilgili bilgi edinmek, yılanlarla ilgili korkuların üstesinden gelmek için en iyi yoldur.
Yılanların bacakları, kulakları ve göz kapakları bulunmaz, bu sürüngenlerin derisi keratinden oluşur.
Çatal şeklindeki dilleri sizi sokmak veya incitmek amacı gütmez, dillerini tıpkı köpeklerin koklaması gibi çevrelerini tanımlamak için kullanırlar. Olağanüstü bir ısı algılama sistemleri vardır; çıngıraklı yılanlar, çukur yılanları, boalar ve pitonlar avlarını vücut sıcaklıklarına göre ayırt edebilir.
Tüm yılanlar etoburdur, avlarını yakalamak için ısırıp zehirlerini enjekte ederler veya güçlü çene kaslarıyla etkisiz hale getirirler. Avlarını tek seferde çiğnemeden mideye göndermeyi tercih ederler. Kafa yapıları küçük görünse de yılanlar, hem üst hem de alt çenelerini oldukça geniş açabilir ve birçok avını rahatlıkla yutabilir.
Yılanların bizlere ve gezegenimize ciddi faydaları var. Yılan zehirleri birçok kanser ve kalp hastalıklarını tedavide kullanılır. Birçok böcek, kemirgen ve tarım mahsullerine zarar veren türlerle beslenerek bizlere büyük bir fayda sağlar. Kısacası yılanlar, dünyamız ekosisteminin çok önemli bir parçasıdır; bir yılan görürseniz korkutmadığınız sürece size saldırmaz, onu rahat bırakmanız en iyi tercih olacaktır.
Kurbağalar
Büyük çoğunluğu sucul bir yaşam süren kurbağalar, tıknaz gövdeleri ve uzun arka bacaklarıyla çok hareketli sürüngenlerdir. Çoğunluğu yağmur ormanlarında bulunur ve 33 familyaya ayrılırlar. Ayrıca kurbağalar, en fazla çeşitliliğe sahip sürüngenlerdir (yaklaşık 5.500 tür).
Kurbağalar iki yaşamlıdır ve suda larva olarak başladıkları yaşamlarına, metamorfoz (başkalaşım) geçirdikten sonra kurbağa formunda devam ederler.
