Kuzeyin Yıldızı Ursa Major (Büyük Ayı Takımyıldızı)

Ursa Major, gökyüzünün kuzeyinde görünen bir takımyıldızıdır. “Büyük Ayı” olarak da bilinir ve tarih öncesindeki mitolojilere göre, en eski takımyıldızları arasındadır. Aynı zamanda Büyük Ayı takımyıldızı, antik çağlara kadar uzanan bir bilinirliğe sahiptir ve dünya genelinde birçok efsaneyle ilişkilendirilir. Dilerseniz çok uzatmadan, Ursa Majör’le genel bilgilere geçelim.

Nerede Bu Büyük Ayı?

Gökyüzünde var olan ve bilinen 88 takımyıldızı arasından, büyüklük olarak üçüncü sıradadır. Diğer takımyıldızlarından ayırt etmesi pek zor değil, zira Büyük Kepçe ve Küçük Kepçe’yi oluşturan parlak yıldızlar sebebiyle kolayca ayırt edilebiliyor.

Bununla birlikte, Büyük Ayı yılın büyük bölümünde kuzey yarımkürenin çoğundan rahatlıkla görülür. Orta kuzey enlemleri üzerinden neredeyse tamamen görülebilirken; Güney ılıman enlemlerde ana yıldız işareti görünmez, ancak takımyıldızın güney kısımları rahatlıkla görülebilir.

Messier Nesneleri

Ursa Major (Büyük Ayı) takımyıldızı, yedi Messier nesnesine ev sahipliği yapıyor, hem bunları hatırlayalım, hem de detaylıca ne olduklarını öğrenelim:

• Messier 40
• Messier 81
• Messier 82
• Messier 97
• Messier 101
• Messier 108
• Messier 109

Messier 40

Winnecke 4 olarak da bilinen Messier 40, ilk kez 1764 yılında Charles Messier tarafından keşfedilen, birbiriyle alakası bulunmayan iki yıldızdan oluşan optik bir “çift yıldız”dır. Ayrıca Messier 40 Güneşimizden, sırasıyla 1,1 ve 1,2 güneş kütlesi kadar büyük olan iki yıldızdan oluşur.

Messier 81

Bode Gökadası olarak da bilinen Messier 81, dünyamızdan yaklaşık 12 milyon ışıkyılı uzaklıkta bulunan parlak ve sarmal bir gökadadır (galaksi). Bode Gökadası, Samanyolu galaksimizin yarısı kadardır ve çapı yaklaşık 90.000 ışıkyılıdır. 

Ayrıca Bode Gökadası, Büyük Ayı takımyıldızında, içinde 34 gökadanın bulunduğu m81 Grubu’nun en büyük gökadasıdır.

Messier 82

Puro Gökadası adıyla da bilinir ve bizden yaklaşık 12 milyon ışıkyılı uzaklıktadır. Aynı zamanda m81 Galaksiler Grubunun bir üyesidir. Bir “yıldız patlaması gökadası” olan Puro Gökadası, Samanyolu Galaksisinden 5 kat daha aydınlık bir yapıya sahiptir.

Çekirdeğinde 200 den fazla genç küme keşfedildi ve bu kümelerin her birinin güneş kütlesinden 200.000 kat fazla olduğu düşünülüyor. 

Messier 97

Messier 97 adının dışında NGC 3587 ve Baykuş Bulutsusu olarak da bilinir. Dünyamızdan 2030 ışıkyılı uzaklıkta bulunan gezegen benzeri bulutsu, güneş kütlesinin yarısı kadar bir kütleye sahip.

Yapısında hidrojen, helyum, nitrojen, oksijen ve sülfür bulunduğu biliniyor.

Messier 101

Fırıldak Gökadası olarak da bilinen Messier 101, dünyamızdan yaklaşık 21 milyon ışıkyılı uzaklıkta yer alan bir gökadadır. Samanyolundan daha büyük, 170.000 ışıkyılı çapa sahip ve bünyesinde bir trilyondan fazla yıldız bulunduran devasa bir galaksidir. 

Messier 108

NGC 3556 olarak da adlandırılan Messier 108, bizden yaklaşık 45.000 ışıkyılı uzaklıkta ve çubuklu sarmal yapıda bir gökadadır. Galaksinin bünyesinde 290 küresel kümeyi barındırır ayrıca 125 milyar güneş kütlesine sahiptir. Messier 108’in merkezinde yer alan süper kütleli karadeliğin, güneşimizden tam 24 milyon kat büyük bir kütleye sahip olduğu tahmin ediliyor.

Messier 109

Bilinen diğer adı NGC 3992’dir ve dünyadan 83 milyon ışıkyılı uzaklıkta bulunur, ayrıca çubuklu sarmal bir yapıya sahiptir. Merkez çubuğun çevresinde zayıf bir halka yapısı mevcuttur. Charles Messier’in çalışma arkadaşı olan Pierre Mechain tarafından keşfedildi. 

Büyük Ayı Takım Yıldızının Bazı Özellikleri

• Büyük Ayı, antik çağlarda bilinen 48 takımyıldızından biriydi.
• Günümüzde ise keşfedilmiş 88 takımyıldızı arasında yer alır.
• Ursa Major büyük kepçe (Big Dipper), vagon (The Wagon), Charle’s Wain ve Pulluk (The Plough) gibi adlarıyla bilinen asterizmin, yedi ana yıldızın işaretinden bilinir.
• Büyük Ayı, yıldız işaretleriyle birlikte, “kuzeyin sembolü” olarak birçok kültürde yer edinmiştir. 
• Ayrıca Ursa Major takımyıldızı, yedi adet Messier uzay nesnesini bünyesinde bulunduruyor. Bunlar; Messier 40,  Messier 81, Messier 82, Messier 101, Messier 108, Messier 109 ve bulutsu Messier 97’dir.
• Günümüze kadar Büyük Ayı takımyıldızının bünyesinde, farklı gezegenlere ev sahipliği yapan 21 farklı yıldız keşfedildi. 
• Büyük Ayı bünyesinde bulunan Alioth adlı yıldız, geceleri gökyüzünden gözlemlenebilen en parlak 31. Yıldızdır. 
• Alioth, güneşimizden 102 kat daha parlaktır. 
• Ayrıca Büyük Ayı olarak bildiğimiz Ursa Major, dünyamızda kuzey yarım kürenin birçok yerinden yıl boyunca görülebilir.