Koyun Dolly 24 Yıl Önceydi; Neden İnsan Klonları Yok?

1996’nın Temmuz ayında, İskoçya’da Roslin Enstitüsü’nden Ian Wilmut ve Keith Campbell tarafından idare edilen bir projenin sonucunda, bir kuzu dünyaya geldi. Kuzunun adı projenin başlangıcında belliydi, hepimizin tanıdığı meşhur koyun Dolly. Dünyaya gelirken bir koç ve bir koyunun çiftleşmesine ihtiyaç duymamıştı. Dolly, kendinden daha büyük bir koyunun bir genetik kopyasıydı. Daha açık olmak gerekirse; klonuydu.  

Dolly’i Klonlayan İkili

Tarihteki bu ilk başarılı klonlama deneyinin baş kahramanları şüphesiz Campbell ve Wilmut adlı bilim insanlarıydı. İkili Roslin Enstitüsünde tanıştılar. Campbell hücre biyolojisi alanında uzman ve Wilmut ise bir embriyologdu. Geçmişte ikisinin de ayrı ayrı önemli başarıları bulunuyordu, daha sonra bilgi ve tecrübelerini birleştirerek birlikte birçok proje ürettiler. 

Hafızaları Tazeleyelim; Dolly Ne Zaman ve Nasıl Klonlandı?

Koyun Dolly, 5 Temmuz 1996’da doğdu ve 6 yıl yaşadı. BBC News, Scientific America gibi kaynaklar tarafından “Dünyanın en ünlü koyunu” olarak nitelendirildi. Ayrıca Dolly’nin ismi, Amerika’lı sanatçı Dolly Parton’dan ilham alındı. 

Dolly’i klonlamak için, donör olan diğer koyunun meme bezlerinden alınan hücreler kullanıldı. Böylece vücudun bir yerinden alınan hücrenin, yeni ve bütün bir bireyi sıfırdan oluşturabileceği ve sağlıklı klonlar üretilebileceği de kanıtlanmış oldu. 

Dolly yaşamı boyunca Roslin Enstitüsünde kaldı. Aynı zamanda burada bir koç ile çiftleştirildi, bu çiftleşmeden 6 adet kuzusu oldu. 2001 yılında yaşadığı yürüme sorunundan ötürü ilaç tedavisi gördü ve iyileşti. 

11-12 yıl yaşaması beklenen koyun Dolly, akciğer sorunları sebebiyle yaşamını uzun bir süre devam ettirmeyi başaramadı ve 6 yaşına kadar yaşadı. 14 Şubatta gördüğü tedaviler ağır akciğer sorunlarına çare olmadı ve kısa bir süre sonra öldü. Dolly’nin 6 yaşında ölmesi, klonlandığı diğer koyunun 6 yaşında olmasıyla da ilişkilendiriyor ancak bunlar şimdilik spekülasyondan ibaret. 

Neden İnsan Klonu Yok?

Cevap basit aslında; bilimsel, etik ve ticari nedenlerden dolayı.

Dolly’yi yaratan bilim adamları, doğal olarak bir koyun yumurtasından DNA’yı çıkardı, yumurtayı yetişkin bir “donör” koyundan bir meme epitel hücresiyle kaynaştırdı. Ancak somatik hücre nükleer transferi (SCNT) adı verilen bu tekniğin daha sonradan diğer türlerde o kadar kolay olmadığı ortaya çıktı.

Stanford Üniversitesi’nden hukuk bilimci ve biyoetikçi Hank Greely, “Bazı türlerde klonlamanın diğerlerinde nispeten kolay olmasına rağmen klonlamanın ne kadar zor olacağını kimse bilmiyor” dedi. “Kediler: kolay; köpekler: zor; fareler: kolay; sıçanlar: zor; insanlar ve diğer primatlar: çok zor.”

Ayrıca insan klonlamanın ticari bir nedeni de yoktur. Boston Üniversitesi’nden biyoetikçi George Annas, hem destekli üreme (IVF) hem de ilaç endüstrileri “insan klonlamayla ilgilenmediklerini söylediler” dedi. Bu büyük bir olaydı. Sonuçta tüm yeni teknolojiler, yok olma eğiliminde oldukları kar güdüsü tarafından yönlendirilir.

Raelians (insanların uzaylıların klonları olduğuna inanan bir tarikat) 2002’de 31 yaşındaki Amerikalı bir kadından bir bebek klonladıklarını iddia ettiler, ancak nedense 13 yaşındaki “Eve” hiç adım atmadı.

Dolly Bir Devrim Mi Başlattı?

Bilimsel yayınlara göre sayarsanız, Dolly’nin doğumundan önceki on yılda somatik hücre nükleer transferi hakkında yalnızca 60 kadar makale vardı, bunların çoğu onu değerli sığır ve diğer ticari çiftlik hayvanları üretmek için kullanma girişimlerini (başarısız) anlatıyordu. Ancak Dolly’nin ardından geçen on yılda bu konuda 5,870 bilimsel makale yayınlandı.